2.A.1 Kaartlaag: Funderingstypes
In Nederland zijn er diverse typen funderingen die toegepast worden bij de bouw van gebouwen en constructies. De keuze voor een specifiek type fundering hangt af van diverse factoren zoals de bodemgesteldheid, het type gebouw en de belasting die de fundering moet dragen. Historisch gezien is een nog groter aantal type funderingen toegepast, vaak met verschillende kwaliteit en variatie in factoren als tijdsgeest, omgeving en wetgeving. Hieronder volgt een overzicht van enkele veelvoorkomende funderingstypen in Nederland.
Globaal zijn er twee typen funderingen:
- Ondiepe fundering: Dit type fundering wordt direct op de draagkrachtige bodemlaag aangebracht, al dan niet met een deel grondverbetering onder de fundering. Het is een relatief eenvoudige en goedkope funderingstechniek die voornamelijk wordt toegepast bij lichte constructies en op locaties waar de draagkrachtige grond dicht bij het maaiveld ligt.
- Paalfundering: Bij een paalfundering worden betonnen of houten palen de grond in geheid of geschroefd tot ze een voldoende draagkrachtige laag bereiken. Deze fundering wordt veelal gebruikt bij zwaardere constructies en op locaties waar de draagkrachtige bodemlaag diep in de grond ligt. Paalfunderingen zijn globaal onder te verdelen in prefab betonpalen, in de grond gevormde palen en houten palen.
Binnen deze types zijn er verschillende varianten:
In FunderMaps wordt op basis van bewijslast, zoals een funderingsonderzoek of archieftekening, het funderingstype vastgelegd. Op basis van deze data kan ook het funderingstype voor naastgelegen panden worden afgeleid of kan een model, gebaseerd op de ingevoerde data, het meest waarschijnlijke funderingstype bepalen. We kennen drie niveaus van betrouwbaarheid:
- Indicatief: (indicative) Er zijn geen vastgestelde gegevens beschikbaar voor het funderingstype en het funderingstype is bepaald op basis van een model. De betrouwbaarheidsindicator geeft dan 'model' of 'indicatief' aan in de dataset behorende bij het betreffende pand. Op FunderMaps kaartmateriaal worden de panden in pastelkleur in de kaartlaag 'Funderingstype indicatief' weergegeven.
- Afgeleid (cluster & SuperCluster): Er is een vastgesteld gegeven van nabij gebruikt voor de bepaling van het funderingstype. De betrouwbaarheidsindicator geeft dan 'afgeleid' of '(super)cluster' aan in de dataset behorende bij het betreffende pand. Op FunderMaps kaartmateriaal worden de panden in harde kleuren weergegeven in de kaartlaag 'Funderingstype indicatief'.
- Vastgesteld: (Established) Er is een vastgesteld gegeven gebruikt voor het funderingstype. De betrouwbaarheidsindicator geeft dan 'vastgesteld' of 'established' aan in de dataset behorende bij het betreffende pand. Op FunderMaps kaartmateriaal worden de panden in harde kleuren weergegeven in de kaartlaag 'Funderingstype vastgesteld'.
Op basis van ingevoerde gegevens (samples) in het Asset Management Systeem (AMS) van FunderMaps op adresniveau wordt het funderingstype vastgesteld voor het pand. Er kunnen vanuit verschillende bronnen meer gegevens, waaronder kwaliteits- en onderzoeksgegevens, op adresniveau worden vastgelegd.
Het FunderMaps-model beoordeelt welke sample leidend is op basis van de ingevoerde gegevens. Hierbij wordt rekening gehouden met de betrouwbaarheid van de bron en de datum van het onderzoeksgegeven. Zo worden een funderingsonderzoek en archiefonderzoek als betrouwbaarder beschouwd dan een uitgevoerde quickscan, waarbij het subjectieve oordeel van een waarnemer de basis vormt. Nieuwere documenten, binnen hetzelfde type bron, worden standaard aangehouden. De oude gegevens worden daarna als referentiepunt gebruikt.
Met de lokale data kunnen uitgangspunten voor het funderingstype op basis van slimme relaties in analyses worden bijgesteld naar een vastgestelde waarde. Met beperkte data van een enkel pand kan voor meerdere panden zonder aanvullende informatie een verfijnde indicatie worden gegeven (virtuele data verruiming). In eerste instantie wordt daarvoor gekeken of binnen de gedetecteerde bouwkundige eenheden (bouwblokken) onderzoeksgegevens bekend zijn. Die gegevens gelden dan ook voor de andere panden binnen het bouwblok.
Niet alle data hoeft beschikbaar te zijn voor het uitvoeren van deze modelanalyses. Over het algemeen geldt: hoe meer data beschikbaar is in een gebied, hoe betrouwbaarder de analyses uitgevoerd kunnen worden. Het funderingstype indicatief wordt bepaald op basis van een model, dat gebruik maakt van o.a. onderstaande datalagen:
- Bouwjaar (BAG of verfijnd FunderMaps bouwjaar)
- Pandhoogte (m t.o.v. NAP)
- Funderingsoppervlak (m²)
- Gevelaanzicht (Image Classification)
- Ondergrondgegevens
- (Historische) kengetallen van de specifieke omgeving van het te beschouwen pand.
- FunderMaps database met vastgestelde en afgeleide fudneirngstypes.
Deze funderingstypes worden gebruikt voor de analyse van de verschillende funderingsrisico's.
Funderingschade komt al decennialang voor. Huizen gebouwd tot ongeveer 1940 met een laag budget en eenvoudige, ondiepe fundering hebben vaker schade. Ook na 1945 werden veel woningen snel en goedkoop gebouwd, wat resulteerde in meer funderingsproblemen. Slecht onderhoud en discutabele verbouwingen verergeren dit probleem. De huidige huizenmarkt waardeert woningen op een levensduur van maximaal 75 jaar, wat betekent dat toekomstige generaties vergelijkbare problemen kunnen ervaren als het huidige onderhoud en funderingsbeheer niet verbeteren. Inflatie en woningnood drijven de prijzen verder op, waardoor funderingsproblemen vaak over het hoofd worden gezien.